Tìm hiểu vì sao tiền Việt Nam có giá trị thấp như vậy
Một trong những câu hỏi phổ biến khi người Việt ra nước ngoài là: “Vì sao tiền Việt Nam có mệnh giá rất cao nhưng lại đổi được rất ít ngoại tệ?” Câu hỏi này không chỉ đơn thuần xoay quanh chuyện tờ tiền 500.000 đồng có thể mua được gì, mà sâu xa hơn, nó phản ánh thực trạng về sức mạnh kinh tế, sự ổn định tài chính và niềm tin vào đồng tiền quốc gia. Để trả lời thẳng thắn, cần nhìn nhận dưới nhiều góc độ: lịch sử, kinh tế vĩ mô, chính sách tài chính, và cả tâm lý xã hội.
Lý do tiền Việt Nam có giá trị thấp
1. Lịch sử lạm phát kéo dài và hậu quả để lại
Một phần lớn lý do khiến đồng tiền Việt Nam có giá trị thấp đến từ quá khứ. Trong giai đoạn những năm 1980 – đầu 1990, nền kinh tế Việt Nam trải qua lạm phát phi mã, có năm lên tới hơn 700%. Khi đồng tiền mất giá nhanh chóng, người dân mất niềm tin vào tiền mặt, dẫn đến tình trạng tăng mệnh giá đồng tiền để thích ứng với giá cả leo thang.
Dù sau Đổi Mới, Việt Nam đã kiểm soát được lạm phát tốt hơn, nhưng “vết sẹo” từ giai đoạn đó vẫn in đậm lên cơ cấu tiền tệ hiện tại. Tờ tiền có mệnh giá lớn vẫn phổ biến vì giá trị thực của đồng tiền thấp. Điều này kéo dài làm ảnh hưởng tới cách nhìn nhận giá trị đồng tiền trong và ngoài nước.
2. Tỷ giá hối đoái phản ánh vị thế thương mại và niềm tin quốc tế
Một yếu tố quan trọng khác là tỷ giá giữa tiền Việt Nam và các đồng ngoại tệ mạnh như USD, EUR. Tỷ giá không phải là thứ bị “quy định” đơn giản, mà phản ánh sức mạnh kinh tế của một quốc gia so với thế giới. Việt Nam là nước đang phát triển, cơ cấu kinh tế còn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu gia công và đầu tư nước ngoài, nên đồng tiền thường được duy trì ở mức thấp để tăng khả năng cạnh tranh hàng hóa. Tìm hiểu thị trường ngách là gì để biết những thông tin thú vị.
Việc giữ đồng nội tệ yếu cũng là một chiến lược gián tiếp để khuyến khích xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cái giá phải trả là khi so sánh quốc tế, đồng tiền mất giá trị tương đối, đặc biệt trong mắt người tiêu dùng nội địa khi đi ra nước ngoài.
3. Cung tiền và in ấn tiền mặt quá nhiều
Một nền kinh tế với lượng tiền lưu thông quá lớn sẽ khiến giá trị thực của từng đơn vị tiền tệ bị pha loãng. Trong nhiều năm, do chưa phát triển mạnh mẽ hệ thống thanh toán điện tử, kinh tế phi chính thức lớn, và thói quen sử dụng tiền mặt phổ biến, Việt Nam phải in nhiều tiền để đáp ứng nhu cầu lưu thông. Đây là nguyên nhân dẫn tới việc mệnh giá tờ tiền ngày càng lớn, nhưng sức mua thực tế không tăng tương ứng.
Việc lưu thông chủ yếu bằng tiền mặt làm tăng nguy cơ lạm phát ngầm, gây ra hiện tượng “tiền nhiều nhưng mua được ít” tức đồng tiền mất giá trị nội tại.
4. Mức sống, năng suất lao động và thu nhập bình quân thấp
Giá trị đồng tiền còn phản ánh sức sản xuất và hiệu quả kinh tế. So với các nước phát triển, năng suất lao động của Việt Nam vẫn ở mức thấp, cơ cấu ngành nghề còn nhiều khu vực lao động giản đơn, giá trị gia tăng không cao. Điều này kéo theo mức thu nhập trung bình thấp, khiến sức mạnh tiêu dùng của đồng tiền cũng giảm.
Đơn giản hơn: một người làm việc cả ngày ở Việt Nam có thể kiếm 200.000 – 300.000 đồng, trong khi người ở Mỹ hay Nhật có thể kiếm vài trăm USD cho cùng thời gian. Chênh lệch thu nhập này ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị quy đổi tiền tệ.
5. Tâm lý xã hội và thói quen so sánh mệnh giá
Một vấn đề không thể bỏ qua là thói quen so sánh mệnh giá hơn là giá trị thực. Khi thấy tờ 500.000 đồng đổi được chỉ 20 USD, nhiều người mặc định rằng “tiền Việt yếu”. Nhưng thực tế, đây là hệ quả của cách định danh tiền tệ khác nhau giữa các quốc gia. Có nước cắt bớt số 0 (như Thổ Nhĩ Kỳ, Zimbabwe), có nước giữ nguyên. Giá trị đồng tiền nên được nhìn ở khía cạnh sức mua chứ không chỉ ở con số ghi trên tờ tiền.
Việc tiền Việt Nam có giá trị thấp không phải là sự thất bại, mà là một phản ánh đúng tình trạng phát triển kinh tế của một quốc gia đang chuyển mình. Để cải thiện điều này, cần đồng bộ nhiều yếu tố: nâng cao năng suất lao động, phát triển công nghiệp công nghệ cao, giảm phụ thuộc vào ngoại tệ, và củng cố niềm tin vào đồng nội tệ qua chính sách tài khóa – tiền tệ ổn định.
Xem thêm: Tổng hợp lý do vì sao giá đất tăng theo thời gian?
Xem thêm: Tại sao giá vàng tăng cao, nên đầu cơ vàng không?
Chỉ khi nền kinh tế đủ mạnh, người dân có thu nhập tốt hơn, và đồng tiền nội tệ được sử dụng hiệu quả trong giao dịch và tiết kiệm, thì giá trị thực tế và niềm tin vào đồng tiền Việt mới dần được cải thiện. Đây là một hành trình dài, đòi hỏi không chỉ quyết tâm của chính phủ mà còn là sự thay đổi nhận thức từ mỗi người dân.
